Obraz Polski i Polaków w Świecie zepsutym stanowi więc przestrogę, nie zaś rodzaj potępieńczego przedstawienia rzeczywistości. Jak wiec widzimy, literatura zazwyczaj przedstawia nas i naszą ojczyznę w negatywnym świetle nie bez powodu. Stylizacja językowa na przykładzie Potopu. W dokumencie JĘZYK POLSKI. fragmenty. część 2 pozytywizm SZTUKA WYRAZU. podręcznik do liceum i technikum. zakres podstawowy i rozszerzony (Stron 58-63) By odtworzyć atmosferę epoki, w której rozgrywa się akcja Potopu, Henryk Sienkie-wicz zastosował zabieg archaizacji (stylizacji archaicznej). Charakterystyka społeczeństwa polskiego w Potopie. Powieść Henryka Sienkiewicza pt. "Potop" to jedno z arcydzieł polskiej literatury pozytywistycznej. Jest drugą częścią Trylogii. Koncepcją napisania utworu była idea "ku pokrzepieniu serc" Polaków, starających się zachować tożsamośc narodową. Punktem wyjścia swoich rozważań uczyń wnioski z analizy danych fragmentów powieści. Zwróć uwagę na ich znaczenie dla całości utworu. opisie Wrzeszczowicza wyłania się negatywny obraz polaków według niego w Polsce panuje anarchia (brak dyscypliny, zrywanie sejmów, uniemożliwienie funkcjonowania Państwa, słabość władzy Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty)22. Obraz Polski i Polaków. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Kazań sejmowych Piotra Skargi. W swo Vay Tiền Nhanh Chỉ Cần Cmnd Nợ Xấu. Jan Zamoyski – cześnik koronny, nie zabiega o posady, nade wszystko ceni sobie niezależność, stąd jego przydomek Sobiepan. Dumny przede wszystkim z dzieła swojego życia – Zamościa. Zauroczony Anusią Borzobohatą-Krasieńską próbuje podstępnie osadzić ją w jakimś zameczku jako swoją kochankę. Jego zamiary udaremnia Kmicic. Później prezentuje niezłomną postawę, kiedy podczas oblegania Zamościa usiłuje go przekupić Karol Gustaw. Bierze także udział w oswobodzeniu Warszawy. Augustyn Kordecki – przeor klasztoru na Jasnej Górze, charyzmatyczny obrońca klasztoru. Wydaje się czasem być mistykiem czy świętym, który rozpoznaje wszystkie podstępy wrogów. Nie ulega perswazjom oblegających czy namowom mieszkańców klasztoru, którzy sugerują poddanie się. Jan Skrzetuski – bohater spod Zbaraża, który na wieść o zdradzie w Wielkopolsce rusza z panem Zagłobą i swoim stryjecznym Stanisławem Skrzetuskim bronić kraju. Ideał rycerza. W zasadzie w wojnie ze Szwedami, od przybycia do Kiejdan, cały czas towarzyszy swojemu przyjacielowi Wołodyjowskiemu. Jest wzorem postępowania postawionym Kmicicowi przez Wołodyjowskiego. Stanisław Skrzetuski – rotmistrz kaliski, stryjeczny brat Jana. Jako jeden z nielicznych sprzeciwił się umowie ze Szwedami zawartej w Wielkopolsce, po której wyruszył do Jana. Później razem z nim, Wołodyjowskim i Zagłobą walczył za ojczyznę. Stefan Czarniecki – marszałek koronny, idealny wódz i oddany ojczyźnie patriota, dowódca wielu zwycięskich potyczek ze Szwedami. Jerzy Lubomirski – marszałek koronny, służy obronie ojczyzny, ale wydaje się nade wszystko cenić swoją dumę. W Potopie otrzymujemy zapowiedź jego przyszłych szkodzących ojczyźnie czynów. Jan Kazimierz – król Polski, upokorzony zdradą własnego narodu musiał uciekać na Śląsk. Pobożny władca, wracający do kraju w triumfie, charyzmatyczny i kochany przywódca wyzwolenia ojczyzny z rąk Szwedów ukazany w „Potopie” Obraz najeźdźcy szwedzkiego przedstawiony w powieści charakteryzuje się trzema najważniejszymi cechami. Po pierwsze pokazuje wojsko szwedzkie, które przewyższa oddziały polskie, szczególnie polskie pospolite ruszenie, jakością uzbrojenia, karnością i doświadczeniem. Jest znacznie skuteczniejsze od Polaków w prowadzeniu oblężenia miast czy walce zza okopów. Szwedzi z Warszawy, którą oblegali, uczynili prawdziwą twierdzę, trudną do zdobycia przez Polaków. Polscy pułkownicy doświadczeni w sztuce wojennej potrafią docenić doświadczenie wojskowe Szwedów, na przykład w sypaniu szańców czy samym sposobie obozowania. Po drugie podkreśla się odmienność religijną Szwedów, nazywa się ich heretykami. Są protestantami, którzy niszczą i profanują polskie miejsca kultu i kościoły. Przed planami obrabowania skarbca klasztoru na Jasnej Górze nie powstrzymuje ich nie tylko obietnica nietykalności, którą złożyli zakonnikom, ale również uznawanie tego miejsca za święte przez Polaków. Po trzecie opisywana jest szeroko niesłowność Szwedów, którzy łamią dane Polakom przyrzeczenia – dotrzymują ich tylko do czasu całkowitego podbicia jakichś ziem, a później zaczynają łupić, niszczyć i mordować. Żołnierze szwedzcy szybko odstępują od złożonych obietnic i napadają na majątki Polaków. Jako jedną z przyczyn takiego postępowania można podać trawiący ich armię głód, choć na pewno nie mniej ważna była chęć zdobycia łupów. Jednym z przykładów ich niesłowności jest także danie Kmicicowi za kupione od niego konie nie pieniędzy, ale kwitu i wysłanie go w poszukiwani kogoś z dowódców szwedzkich, kto mógłby zapłacić za konie. Przy czym komendant Szwedów, który daje mu ten kwit, nie kryje, że najprawdopodobniej nikt nigdy nie odda mu pieniędzy. Wspomnianym przykładem niesłowności szwedzkiej są także układy, które Szwedzi próbują zawrzeć z załogą klasztoru na Jasnej Górze. Opierają się one głównie na próbie przekonania obrońców do któregoś ze szwedzkich kłamstw. Mówiąc o obrazie Szwedów w Potopie nie można zapominać o tym, że został on dopasowany do zakładanego celu całej powieści, czyli krzepienia serc i nie jest w pełni tożsamy z prawdą historyczną. strona: - 1 - - 2 - - 3 - Jesteś w: Motyw Polski i Polaków Z kolei w grupie ubogiej, zaściankowej szlachty doskonałym przykładem oddanych żołnierzy i dzielnych patriotów są mieszkańcy zaścianka w okolicach Upity na Żmudzi, czyli szlachta laudańska. Byli to między innymi Pakosz Gasztoft z Pacunelów (patriarcha zaścianka, słynny z bogactw i sześciu córek), Józwa Butrym (zięć Pakosza, któlremu „w wojnach kozackich kula armatnia stopę mu urwała”), Kasjan Butrym (był najstarszym człowiekiem na Laudzie, pamiętającym jeszcze czasy Stefana Batorego).Kolejną grupą społeczna ukazaną w powieści jest duchowieństwo. Należy pamiętać, że Potop to nie tylko książka o obronie Rzeczypospolitej, lecz i obronie wiary. Przykładem tej warstwy są zakonnicy z Jasnej Góry oraz duchowni stający na czele partii chłopskich na Litwie. Najsilniej chyba jednak w pamięci czytelników zapisał się Ojciec Augustyn Kordecki (postać historyczna). Był on bohaterskim i charyzmatycznym obrońcą klasztoru na Jasnej Górze, w którym pełnił funkcję przeora paulinów. Nie zląkł się Szwedów i nie odstąpił od obrony świętego miejsca przez prawie czterdzieści dni (od 18 listopada do 27 grudnia 1655 roku). Starając się nie dopuścić do zrabowania kosztowności i dewastacji ukrył oryginał Cudownego Obrazu, a w kaplicy umieścił jego kopię. O mieszczaństwie nie słyszymy wiele, ale Henryk Sienkiewicz podkreśla w wielu miejscach książki jego miłość do ojczyzny. Przykładem mieszczanina-patrioty jest Jacek Brzuchalski z Częstochowy, mieszczanie lwowscy, męczeńscy i bohaterscy mieszczanie warszawscy. Mieszczan dostrzegamy w relacjach narratora o powstaniu: „O mieszczanach tylko słyszał Kmicic, iż dawnych czasów, pogrążonej ojczyzny i króla żałują (…) Mówiono też, że cechy miały broń ukrytą, zwłaszcza płatnerze, rzeźnicy, kuśnierze i potężny cech szewiecki (…) i przy lada pomocy z zewnątrz, gotowi by byli na Szwedów uderzyć”.strona: 1 2 3 4 5 Jesteś w: Potop Autor: Karolina Marlęga Serwis chroniony prawem autorskim W „Potopie” Henryk Sienkiewicz starał się zawrzeć obraz całego społeczeństwa polskiego. Ukazał zarówno wady, jak i zalety jego przedstawicieli, charakteryzując poszczególne grupy, wśród których najważniejsze są magnateria, szlachta oraz lud. Polska arystokracja z XVII wieku została postawiona przez autora „Trylogii” w ogniu krytyki. Pisarz wykreował wiele postaci magnatów, którzy zazwyczaj przedstawieni zostali w negatywnym świetle. Przede wszystkim zarzucał im pychę, dbanie wyłącznie o interesy swoich rodów, sprzedajność, chęć zysku. Niektórzy swoje prawdziwe oblicze ukrywali, sprawnie manipulując zależnymi od nich oficerami (Opaliński, Radziwiłł). Niektórzy nie kryli swych prawdziwych poglądów i jak Bogusław Radziwiłł czy radziejowski otwarcie oczerniali Polskę, przyczyniając się do jej zguby. W zachowaniu Sapiehy i Sobiepana Zamoyskiego, którzy stanęli po stronie polskiego króla, Sienkiewicz krytykuje zamiłowanie do wystawnego życia i uczt (przez pierwszego z nich wojskom szwedzkim udało się uciec z okrążenia). Charakterystykę magnatów odnaleźć można w słowach Czarnieckiego: „Wielkie rody… wielkie rody… Rzeczpospolita sama jest wielka, a rodów w proporcji do niej nie masz wielkich, jeno małe, i bodaj ziemia pożarła takie, które o tym zapominają”. Inaczej w utworze przedstawia się krytyka polskiej szlachty. Negatywnie Sienkiewicz wypowiada się o masach szlachty zgromadzonych w ramach pospolitego ruszenia pod Ujściem. Poddają się oni wrogowi – wojskom szwedzkim, pragnąc jak najszybciej wrócić do swych obowiązków ziemiańskich. Za prowodyrem Opalińskim skandują nawet na cześć Karola Gustawa. Polską szlachtę krytykuje także Czech na usługach Szwedów – Wrzeszczowicz: „Jestli na świecie drugi kraj, gdzie by tyle nieładu i swawoli dopatrzeć można?… Co tu za rząd? Król nie rządzi, bo mu nie dają… Sejmy nie rządzą, bo je rwą… Nie masz wojska, bo podatków płacić nie chcą; nie masz posłuchu, bo posłuch wolności się przeciwi; nie masz sprawiedliwości, bo wyroków nie ma komu egzekwować i każdy możniejszy je depce; […] nie masz miłości do ojczyzny, bo ją Szwedowi oddali za obietnicę, że im po staremu w dawnej swawoli żyć nie przeszkodzi… […] Jeno szaleni, swawolni, źli i przedajni tę ziemię zamieszkują!”. Jednak w obliczu klęski i obrony Jasnej Góry szlachta, przede wszystkim zaściankowa, ulega przebudzeniu. Staje u boku króla i hetmanów w walce o przegnanie Szwedów z Polski. Najmężniejsi są heroiczni rycerze, którzy dobro ojczyzny przedkładają nad własne życie i zdrowie. Do najwierniejszej szlachty należy szlachta laudańska. Pozytywne cechy nosi w sobie polski lud. W obliczu klęski narodu zachowują swą tożsamość i stają do walki w obronie króla i państwa. Na podziw zasługuje postawa górali ratujących króla, Kurpiów walczących w puszczach czy mieszkańców Częstochowy. Dzielnością wykazuje się prosty Michałko, który z zawziętością walczy ze Szwedami. Sienkiewicz gloryfikuje tu żywiołowe umiłowanie Polski. Sienkiewiczowi udało się w „Potopie” nakreślić całą panoramę społeczeństwa zamieszkującego Polskę w XVII wieku. Mimo krytyki wielu postaw bohaterów m. in. zdrajców ojczyzny takich jak Radziwiłłowie, z utworu bije przekonanie o odrodzeniu polskiej szlachty i ludu w duchu tradycyjnych wartości. Dowiedz się więcej Potop – streszczenie Potop - bohaterowie Historyczna powieść przygodowa – kompilacja wielu gatunków literackich Idea „Potopu” – powieść pisana „ku pokrzepieniu serc” Andrzej Kmicic jako bohater romantyczny Pozostałe części "Potopu" „Potop” – plan wydarzeń „Potop” – problematyka Obraz społeczeństwa polskiego w „Potopie” „Potop” jako powieść historyczna (cechy gatunku) Andrzej Kmicic – charakterystyka, dzieje, przemiana Aleksandra Billewiczówna – charakterystyka Założenia ideowe w „Potopie” Tło historyczne w „Potopie” Potop - motywy literackie (motyw przyjaźni, motyw rycerza, motyw pojedynku) Miłość Aleksandry Billewiczówny i Andrzeja Kmicica w „Potopie” Potop - opracowanie Charakterystyka porównawcza Andrzeja Kmicica i Jacka Soplicy Uczta w Kiejdanach – opis „Kmicicowa kompania” Kossaka – portret awanturników „Potop” – najważniejsze cytaty Na samym początku “Potopu” Henryk Sienkiewicz ukazuje upadek moralny społeczeństwa. Wrzeszczowicz wypowiada się na temat Polaków: " Jestli na świecie taki drugi kraj, gdzie by tyle nieładu i swawoli dopatrzeć można […] Co tu za rząd?. – Król nie rządzi, bo mu nie dają… sejmy nierzadka, bo je rwą”. Następuje punkt zwrotny - naród się odradza. Szwedzi przy końcu utworu nie mogą nadziwić się zamianie, jaka zaszła w narodzie. Ukazuje się negatywny obraz polaków według Wrzeszczowica w Polsce panuje anarchia i nie ma żadnego artykuł aby odblokować treśćNa samym początku “Potopu” Henryk Sienkiewicz ukazuje upadek moralny społeczeństwa. Wrzeszczowicz wypowiada się na temat Polaków: " Jestli na świecie taki drugi kraj, gdzie by tyle nieładu i swawoli dopatrzeć można […] Co tu za rząd?. – Król nie rządzi, bo mu nie dają… sejmy nierzadka, bo je rwą”. Następuje punkt zwrotny - naród się odradza. Szwedzi przy końcu utworu nie mogą nadziwić się zamianie, jaka zaszła w narodzie. Ukazuje się negatywny obraz polaków według Wrzeszczowica w Polsce panuje anarchia i nie ma żadnego patriotyzmu. Polacy kierują się tylko swoim dobrem, wydają kraj Szwedom i przechodzą na stronę wroga dla własnego dobra i dla własnych korzyści, brak rozumu u Polaków przypisuje przyrodzoną skłonność do zła, naród ten pisany jest na zgubę. Przyznaje jedną zaletę, którą jest dobre rzemiosło żołnierskie i cnoty żołnierskie. Wrzeszczowicz to cudzoziemiec przepełniony nienawiścią do polaków i narodu polskiego. Przeszedł na stronę Szwedów, był najemnikiem i pracował gdzie dostawał większe pieniądze i nie ma w tym nic dziwnego ze szuka on win w narodzie, który mu nie płacił tyle ile potrzebował. Natomiast w opisie królowej wyłania się pozytywny obraz polaków. Według niej Polska to kraj bardzo religijny. Uważa ona ze w Polsce niema wielkich zbrodni, że Polacy są lekkomyślni, lecz nie ma w nich wrodzonej skłonności do czynienia zła. Twierdzi, że Polacy są gotowi do naprawienia zła, które wyrządzili i są gotowi poświęcić się dla swojej ojczyzny. Daje ona szanse polskiemu narodowi na wydobycie się z klęsk i przyszłe triumfy. Jest ona bohaterska panią, która wzbudza w królu zapał i chęć do walki o Polski naród. Obie to prezentacje polaków z dwóch punktów widzenia: zdrajcy i matki narodu. Polacy są bardzo przywiązani do religii udowadnia to ich gniew po zaatakowaniu przez Szwedów Częstochowy. Uznali oni swoje winy i widać po nich chęć poprawy, są tego dowody. Polacy zasługują na lepsze życie i dawno by to już nastąpiło, gdyby nie ich własna wypracowaniaObraz Polaków XVII wieku w Potopie Henryka obraz Polaków XVII wieku wyłania sie z Potopu Henryka Sienkiewicza? Punktem wyjścia swoich rozważań uczyń wnioski z analizy fragmentów powieści. Zwróć uwagę na ich znaczenie dla całościu utworu. „Potop” jest powieścią historyczną napisaną przez jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy a mianowicie Henryka Sienkiewicza. W utworze tym ukazane zostały wszystkie warstwy siedemnastowiecznej Rzeczypospolitej, oraz ich reakcje na groźbę utraty niezawisłości. Najwnikliwiej jednak przedstawiona została postawa szlachty. W pierwszym fragmencie, przedstawiona jest scena sprzed oblężenia Jasnej Polaków XVII wieku wyłania się z "Potopu" Henryka Sienkiewicz w swoim utworze ukazuje w pewien sposób dwa różne obrazy Polaków. Na wstępie utworu autor opisuje upadek moralny społeczeństwa, zdradę, zaprzedanie wrogom przez klasę rządzącą, odstępowanie od władcy, apatię i rezygnację. Później jednak następuje punkt zwrotny – naród się podźwiga i odradza. Nawet Szwedzi są zaskoczeni tą metamorfozą naszego państwa, które wcześniej nie stawiało żadnego oporu. Postaram się uargumentować odpowiednio moje stanowisko, analizując poszczególne fragmenty. Pierwszy fragment to rozmowa podsłuchana przez Kmicica w drodze do Częstochowy pomiędzy Wrzeszczowiczem a obraz Polaków XVII wieku wyłania się z "Potopu" Henryka Sienkiewicza?W „Potopie” Henryka Sienkiewicza ukazane zostały wszystkie warstwy siedemnastowiecznej Rzeczpospolitej oraz ich reakcje na groźbę utraty niezawisłości. „Potop” jest jednym z arcydzieł polskiej literatury pozytywistycznej. Sienkiewicz przedstawił w niej dwa obrazy Polaków jako narodu. Przedstawione fragmenty obrazują cechy Polaków. Pierwszym fragmentem jest rozmowa podsłuchana przez Kmicica w czasie drogi do Częstochowy. Naród polski jest krytykowany przez Wrzeszczowicza, który wcześniej zdradził Jana Kazimierza. Uważa on, że polski naród poniesie klęskę. Jego zdaniem w Polsce panuje anarchia oraz obraz Polaków XVII wieku wyłania się z Potopu Henryka Sienkiewicza? Punktem wyjścia swoich rozważań uczyń wnioski z analizy danych fragmentów powieści. Zwróć uwagę na ich znaczenie dla całości utworuPowieść Henryka Sienkiewicza pt.: „Potop” jest jednym z największych dzieł pisanych polskiej literatury pozytywistycznej. Autor w swoim dziele przedstawia postawy narodu polskiego: „Dusz narodu - oto jest bohaterka sienkiewiczowskiego dzieła”, jak powiedziała Maria Konopnicka. Obraz Polaków - patriotów ciągle się zmienia, zmienia się sposób, w jaki są przedstawiani oraz osoby, które ten obraz prezentują. Sienkiewicz prezentuje zmianę stanowiska bohaterów. Ukazuje podłość, zdradę, zaprzedanie się wrogom przez możniejszą szlachtę, apatię i rezygnację, przedstawia upadek moralny obraz Polaków XVII wieku wyłania się z „Potopu” Henryka Sienkiewicza? Punktem wyjścia swoich rozważań uczyń wnioski z analizy dwóch fragmentów powieści. Zwróć uwagę na ich znaczenie dla całości Sienkiewicz słynie z powieści pisanych „ku pokrzepieniu serc”. Charakteryzują je dwa zabiegi przeprowadzane przez autora: gloryfikacja polskiej historii i idealizacja zalet bohaterów. W „Potopie”, drugiej części Trylogii, Sienkiewicz przedstawia dwa odmienne obrazy Polaków. Z jednej strony z ust bohaterów płyną słowa oskarżające naród o jak najgorsze czyny, z drugiej słyszmy, że to naród jedyny i „wybrany”. Autor przedstawia więc tu swoistą przemianę narodu. Cytowany fragment pierwszy to część rozmowy Wrzeszczowicza z Lisolą na temat obyczajowości Polaków. 1. Okoliczności powstania utworu : „Potop”– druga część „Trylogii” Sienkiewicza to utwór powstały w trudnych warunkach podróży po Europie. Po raz pierwszy powieść ta ukazała się w odcinkach w warszawskim „Słowie” a jej głównym celem było „pokrzepienie serc” zwyciężonych powstańców. 2. Tło historyczne wydarzeń powieści( czyli jak to było według źródeł historycznych): a) Pełen niepokoju okres rządów Jana Kazimierza b) Sprawa kozacka ( Korsuń, Żółte Wody, Piławce); ugoda w Zborowie (1649) i Białej Cerkwii (1651) c) Sprawa rosyjska → rada perejesławska i jej skutki; rozejm ze względu na Szwedów d) Atak Karola X Gustawa na Polskę (1655) [tu zaczyna się akcja powieści] od strony Pomorza i Inflant e) Zdrady i własne plany: • Hieronim Radziejowski • Książęta Janusz i Bogusław Radziwiłłowie [uznanie władzy Szwedów] f) Poddanie się Wielkopolski pod Ujściem; zajmowanie kolejnych części kraju ( Warszawa, Kraków); atak na Jasną Górę → bunt i oburzenie Polaków g) Ucieczka Jana Kazimierza na Śląsk h) Postępowanie Szwedów: • pozorne respektowanie polskich praw i zwyczajów • rabowanie kraju , uciskanie ludności , grabieże i wywóz dzieł sztuki oraz bibliotek – wybuch anty-szwedzkiego powstania chłopów, szlachty i części wojsk koronnych – powrót Jana Kazimierza do kraju i przysięgi we Lwowie i) Konfederacja w obronie kraju w Tyszowcu ( – król i senatorowie zmuszeni do powrotu do kraju j) r. – uniwersały wzywające do walki z najeźdźcą – bitwa pod Gołębiem (Stefan Czarniecki) wrzesień- bitwa pod Prostakami => efektowne zwycięstwo konfederatów => ucieczka Bogusława k) Zamknięcie cofających się Szwedów pod Sandomierzem l) 27 – r. – bitwa o Warszawę (niewiara Polaków w zwycięstwo) m) Listopad – Fryderyk Wilhelm uznaje zwierzchność Szwecji [zerwanie traktatu w zamian za nadanie suwerenności w Prusach w 1657 r] n) 1657 r. (lipiec) – bitwa pod Czarnym Ostrowiem 1658 r. – pomoc Danii ; zajęcie przez Stefana Czarnieckiego wyspy Alsen Arsen twierdzy Koldyngi o) 1660 r. – pokój w Oliwie kończący wojnę polsko-szwedzką 3. Wydarzenia historyczne w „Potopie”: Pomimo że przy pisaniu „Trylogii” korzysta z przeróżnych źródeł historycznych (np. wspomnienia czy „Pamiętniki” Paska), to jednak przedstawia wydarzenia w bardzo „literacki” sposób. Podkreśla ogólnonarodowy charakter walki z najeźdźcą oraz rangę każdego polskiego zwycięstwa. Omija natomiast porażki, usuwa w cień niepowodzenia (zaznacza tylko ,że miały miejsce). Ukazuje zatem trudny dla Polski okres najazdu szwedzkiego z wyraźnie zaznaczonym podziałem na 3 części: a. Klęski, zdrady, kapitulacje miast, ciężka sytuacja Polski. b. Oblężenie i obrona klasztoru na Jasnej Górze jako przebudzenie ducha narodowego, ukazanie wspaniałych cech charakteru i patriotyzmu Polaków. c. Pasma zwycięstw odrodzonego narodu kończące się wypędzeniem najeźdźców z kraju. Poprzez takie skonstruowanie utworu Sienkiewicz pokazuje Polakom, jak wielkie są ich możliwości i jak wspaniałych rzeczy są w stanie dokonać. Pragnie, by otrząsnęli się z otępienia, zmobilizowali i zjednoczyli. Wnioski: „Potop” to powieść „ku pokrzepieniu serc”, która ukazuje, że Polacy w sytuacjach krytycznych potrafią się zjednoczyć, walczyć o niepodległość i zwyciężyć. Sienkiewicz, wskrzeszając chwile minionej chwały, ukazuje optymistyczny obraz przeszłości, budzi dumę narodową, podkreśla heroizm i solidarność Polaków. Za pomoca barwnego i sugestywnego języka, stara się objąć narracją wszystko to, co w czasie wojen szwedzkich wydało mu się ważne. Nie przejmuje się, że przeinacza niektóre z faktów czy też nadto koloryzuje swoją wypowiedź. Zwraca uwagę na wartość i moc chrześcijańskiej wiary w poczynaniach walczących. Dzięki którym dali radę w przeszłości pokonać potęgę szwedzką. W związku z tym także teraz też są w stanie podjąć walkę i odzyskać niepodległość. Załączniki: 1. Obraz Polaków w „Potopie” (cytaty potrzebne do analizy punktów a,b i c) 2. Notatka z lekcji dla ucznia 3. Plakat porównujący dwa pospolite ruszenia i obrazujący podział w utworze. 4. Polacy w oczach wodzów i bohaterów „Potopu” a) Obraz negatywny – ku pouczeniu: 1) „Znam ja Paków i wiem, że gotowi na wszystko, byle się przed obcymi jako polityczny naród pokazać. Cała usilność nasza w tym, aby nas obcy chwalili.” (Hieronim Radziejowski -były podkanclerzy koronny) 2) „RP diabli biorą, bo już tak bezsilna, na takie psy zeszła, że się nikomu nie może opędzić”.(Bogusław Radziwiłł do Kmicica) 3) „A z jakich racyj można więcej ode mnie wymagać niż od Polaków samych? Gdzie są dziś Polacy? (…) Co tu za rząd? – Król nie rządzi, bo mu nie dają. Sejmy nie rządzą, bo je rwą … Nie masz wojska, bo podatków płacić nie chcą; nie masz posłuchu, bo posłuch wolności się przeciwi; nie masz sprawiedliwości, bo wyroków nie ma komu egzekwować i każdy możniejszy je depcze (…) (tom II 4) „Jeno szaleni, swawolni,źli i przedajni tę ziemię zamieszkują” (Czech). 5) „Nie tyle Szwedzi, Septentrionowie i Kozacy zabili ojczyznę, ile cały naród.” (Wrzeszczowicz) b) Obraz pozytywny – „ku pokrzepieniu serc” i pouczeniu: 1) „Nam nie sił brak, jeno ducha. Niecnotą ginie ojczyzna. Daj Bóg , abyśmy się tu czego lepszego doczekali.” (Jan Skrzetuski) 2) „Co nam z dawnych cnót pozostało? A ja powiem: wszystkie zginęły, jednak coś jeszcze pozostało, bo pozostała wiara i cześć dla Najświętszej Panny, na którym to fundamencie reszta odbudowana być może”. 3) „(…) wiedzieli, co to są serca wiarą natchnięte.” 4) „U tego narodu prędka odmiana. Jeszcze wy nie znacie Polaków. Poznacie ich później”(249). (Sadowski ). 5) „… ci ludzie prędzej jeden na drugim w takim razie padną niż się poddadzą …” (Sadowski) . 6) „… jestli to ten sam naród, który wczoraj jeszcze opuścił własnego pana, poddał się bez boju?” (Szwedzi) Ad a. Szlachta polska jest zdezorientowana, źle zorganizowana i wielu jej przedstawicieli opowiada się po stronie najeźdźców, co symbolicznie zostaje oddane za pomocą tchórzliwego i niekarnego pospolitego ruszenia pod Ujściem.  przejaskrawienie obrazu zdrady i beznadziejności. Sienkiewicz eksponuje wrażenie rozkładu i zupełnego upadku RP, uwydatnia beznadzieję, w jakiej znalazł się kraj. RP jako siedlisko anarchii, rozkładu, szlacheckiej samowoli „(…) bezładny obóz polski, do zbiegowiska jarmarcznego podobny, hałaśliwy, pełen dysput, rozpraw pod rozporządzeniami wodzów i niezadowolenia, złożony z poczciwych wieśniaków na poczekaniu w piechotę zamienionych i z jegomościów prosto od strzyży owiec oderwanych (…)” „Zdrada! Morderstwo! Hańba! Jesteśmy Szwecją już, nie Polską!” „W tym kraju, gdzie król nie ma za sobą bożego prawa (…) jeno go szlachta kreuje” „Na ostatni, widać, szczebel niemocy zeszła Rzeczpospolita …” „… niezgoda wewnętrzna stawała na przeszkodzie, paraliżując usiłowania tych nawet obywateli, którzy życie i mienie w ofierze nieść gotowi”. Pospolite ruszenie: „Na dwudziestu chłopów ledwie jeden wojnę widział, a na 10 jeden wie jak rusznicę trzymać. Po pierwszej wojnie będą z nich dobrzy żołnierze, ale nie teraz (…)” (Tom I, 156). „długa bezczynność poczęła sądzić pospolitemu ruszeniu (…) Nastała noc burzliwa, pełna krzyków, swarów.”(169) „Nie Wiktoria to dała w ich ręce Wielkopolskę, ale zdrada i pospolitego ruszenia niedołęstwo.” Kolejne etapy oblężenia i zagarniania ziem polskich: „Województwo sieradzkie poddało się Szwedom i w ślad za Wielkopolską przyjęło protekcję Karola Gustawa” „Jan Kazimierz pobity pod Widawą i Żarnowcem!… Wojsko go odstępuje! Sam on na Kraków się cofa.(…) I Kraków musi upaść”. „Warszawa wzięta!… Niech żyje Karol Gustaw”. „Powodzenie Szwedów przechodziło wszelką poddawały się jedne za drugimi; w Wielkopolsce panowali jak w Szwecji, w Warszawie rządził Radziejowski; Małopolska nie stawiała oporu; Kraków upaść miał lada chwila; król opuszczony od wojska i szlachty, ze złamaną w sercu ufnością do swego narodu uszedł na Śląsk(…) Właśnie w tej łatwości widział Radziwiłł niebezpieczeństwo dla siebie(…)”. Ad b. Obrona Jasnej Góry, przebudzenie ducha narodowego Pomyślna obrona Jasnej Góry stała się przełomowym momentem oporu wobec najeźdźców, początkiem nawrócenia narodu grzeszącego przeciwko królowi i Ojczyźnie zaczynają nasilać się fakty oporu „Szlachta okrutnie się od księcia (Radziwiłła) odwraca i wszyscy mówią, że wolą prawdziwego nieprzyjaciela, Szweda, Tatara nawet od renegata”. „Szwedzi zaczęli ulegać bieglejszej w szermierce i pojedynczej walce szlachcie.” „Tak to rysował się od fundamentów i chwiał gmach zbudowany przez pychę Janusza Radziwiłła”. „Pieśń ta była jakby balsam kojący. Zwiastowała im bowiem ustawienie, że stoi klasztor, stoi kościół, że płomień dotąd nie zwyciężył wysileń ludzkich „ „Mniej doświadczonych krzepiła wiara, ale byli między nimi i starzy żołnierze (…), którzy dodawali otuchy wieśniakom”. „Waszym to przykładem, waszą obroną król nauczony zrzucać z siebie poczyna jarzmo szwedzkie.” „Zapomnieli, że ten naród ma jeszcze jedno uczuci, którego wyrazem była Jasna Góra. I w tym uczuciu było ich odrodzenie.” Ad c. Sukcesy Polaków i wygnanie najeźdźców z kraju Naród bezgranicznie zawierza swemu władcy( np. pomoc górali, okrzyki radości na widok króla), zmienia się sytuacja polityczna w kraju.  „…cały naród chwyta za broń i idzie ‘na Szweda’.” Historyk Adam Kersten: „Nie trzeba być historykiem, aby stwierdzić, jak bardzo jednostronnie zarysowana jest kanwa wydarzeń następujących po obronie Jasnej Góry. Ów obraz odradzającego się narodu (…) jest tak wyidealizowany, ze poza pewną liczbą faktów historycznych, niewiele ma wspólnego rzeczywistością.” Sienkiewicz upraszcza dalszą sytuację kraju- marginalnie wspomina o niepowodzeniach, koncentruje się natomiast na zwycięstwach. [Nowiny] „były dla Szwedów niepomyślne i zwiastowały bliski już koniec panowania szwedzkiego Polsce” „Powiadają też ludzie, że do wiosny ani jednego Szweda RP nie będzie.” „Burza straszliwa zawisła nad głowami skandynawskich najezdników; ziemia sama, lubo pokryta śniegiem, poczęła parzyć ich stopy, groźba i pomsta otaczały ich ze wszystkich stron, straszyły ich cienie własne.” „Król (..) rozkazywał nie tracić nadziei i do ratunku upadłej RP się zrywać” „ Wszyscy bowiem jak jeden mąż zebrali się, bo go [Jana Kazimierza] bronić i towarzyszyć mu ze swymi ciupagami, choćby na kraniec świata.” „…chorągiew husarska (…) tak wspaniała, że każdy król mógłby się podobnym wojskiem poszczycić.” „ Nie tylko chciano zwycięstwa, ale wierzono w nie.” Obraz pospolitego ruszenia w Lublinie- zamieszczony na plakacie. Pobierz, wysyłając SMS o treści pod numer 92505 Wpisz otrzymany kod : Nawigacja wpisu

obraz polski i polaków w potopie